Μετά τα πρόσφατα απαξιωτικά δρώμενα των Βρετανών απέναντι στην πρεσβευτική εκπροσώπηση της ΕΕ στο Λονδίνο (όταν αρνήθηκαν την χορήγηση των αναλόγων διπλωματικών προνομίων στον Πορτογάλο πρεσβευτή της Ενώσεως Ζοάου Βάλε ντε Αλμέϊντα και στους υφισταμένους του της αποστολής), νέα ανοίκεια και ιδιαζόντως «απρεπής» συμπεριφορά τους έναντι της ΕΕ ήλθε στο προσκήνιο : Η Βρετανία ζήτησε από την ΕΕ χαλαρούς τελωνειακούς κανόνες για τη Βόρεια Ιρλανδία, εν μέσω απειλών για αναστολή μέρους της συμφωνίας Brexit.
Τα αιτήματα του Ηνωμένου Βασιλείου εκφράσθηκαν την Τετάρτη (3η Φεβρουαρίου) με επιστολή του Βρετανού Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως Μάϊκλ Γκόουβ (στο αξίωμά του από τις 13 Φεβρουαρίου 2020) προς τον Σλοβάκο Αντιπρόεδρο της «Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Διοργανικές Σχέσεις» Μάρος Σέφτσοβιτς (στο αξίωμά του από το 2019 και προηγουμένως από το 2010 έως το 2014).
Η ΕΕ, όπως δήλωσε ο Γκόουβ, «πρέπει» (!) να επεκτείνει μια περίοδο χάριτος για τους νέους ελέγχους με έναν καινούργιο κατάλογο τροφίμων και άλλων προϊόντων που πρότειναν οι Βρετανοί, από τους αρχικά προσυμφωνημένους λίγους μήνες έως το …. 2023 της νέας βρετανικής προτάσεως(!) Θα πρέπει επίσης να παρατείνει μια συμφωνία για την ελεύθερη κυκλοφορία ιατρικών προμηθειών έως το 2023. Και ο Βρετανός πρωθυπουργός προσέθεσε ότι, εν μέσω άλλων μέτρων, η ΕΕ θα πρέπει να απορρίψει τους περιορισμούς στις μετακινήσεις κατοικίδιων ζώων και στις εξαγωγές χάλυβα.
Οι Γκόουβ και Σέφτσοβιτς συνομίλησαν επίσης με τηλεδιάσκεψη την ίδια ημέρα. Τελικά εξέδωσαν μια κοινή δήλωση λέγοντας ότι είχαν μια «εποικοδομητική συζήτηση» και ότι «θα εργαζόταν εντατικά για την εξεύρεση λύσεων», κατά την διάρκεια μέσω μιας συνάντησής τους την επόμενη εβδομάδα στο Λονδίνο. Όμως οι συνομιλίες τους φάνηκαν σαφώς ολιγότερον εγκάρδιες απ’ ότι η τυπική δήλωση.
Τα βρετανικά αιτήματα έρχονται στο πλαίσιο μιας πικρής διαμάχης, η οποία ξέσπασε από το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν η επιτροπή του Σέφτσοβιτς προσεπάθησε να σταματήσει τις εξαγωγές εμβολίων κορωναϊού από την Ιρλανδία στη Βόρεια Ιρλανδία. Το έπραξε απειλώντας να επιβάλει φυσικούς ελέγχους στα σύνορα της Ιρλανδίας, πλήττοντας έτσι άμεσα τη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής – μιαν ειρηνευτική συμφωνία του 1998, η οποία τερμάτισε δεκαετίες φανατικής δογματικής βίας Καθολικών – Διαμαρτυρομένων, με την εγγύηση της ελεύθερης κυκλοφορίας.
Η επιστολή του Γκόουβ, η οποία διέρρευσε στα μέσα ενημέρωσης, κατηγόρησε την ΕΕ ότι προκαλεί «σοκ και θυμό» και ισχυρίσθηκε ότι οι ενέργειές της Ενώσεως «άλλαξαν τις πραγματικότητες» της μετά το Brexit πολιτικής ! Ωστόσον, ο Σέφτσοβιτς, μετά την τηλεδιάσκεψη, είπε στον Ιρλανδικό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό RTE (Raidió Teilifís Éireann – RTÉ) ότι εναπόκειται στο Ηνωμένο Βασίλειο να χρησιμοποιήσει καταλλήλως τις πρέπουσες υπάαρχουσες «ευελιξίες» στην υπάρχουσα συμφωνία Brexit αντί να προσπαθεί να εφεύρει νέες.
Μάλιστα δήλωσε χαρακτηριστικά «Πιστεύω πραγματικά ότι εάν όλες οι διαδικαστικές ευελιξίες που βάζουμε στο τραπέζι και στο πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας θα χρησιμοποιηθούν στο μέγιστο, όλα τα θέματα που συζητούμε σήμερα θα επιλυθούν πραγματικά. Η ΕΕ αναμένει αυστηρή εφαρμογή του πρωτοκόλλου». Τα παραπάνω επιβεβαίωσε επίσης και η Αναπληρωτής Πρωθυπουργός της Βόρειας Ιρλανδίας Μισέλ Ο’ Νηλ, η οποία είχε συμμετάσχει στη βιντεοδιάσκεψη και η οποία επίσης μίλησε στον RTE.
Η συνοριακή διαμάχη για το εμβόλιο προκάλεσε απειλές από εντόπιες παραστρατιωτικές ομάδες ενάντια σε αξιωματούχους της ΕΕ που εργάζονται σε λιμένες της Βόρειας Ιρλανδίας. Βεβαίως η δήλωση των Σέφτσοβιτς και Γκόουβ «καταδίκασε ανεπιφύλακτα κάθε απειλή ή εκφοβισμό» προς τους δημοσίους υπαλλήλους.
Ωστόσον, ορισμένοι Διαμαρτυρόμενοι αγγλόφιλοι «Νομιμόφρονες εθνικιστές» της Βόρειας Ιρλανδίας, όπως ο βουλευτής Ίαν Πέησλυ, από το «Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα», συνέχισαν να χρησιμοποιούν ιδιαίτερα θερμή ρητορική. Μιλώντας στο βρετανικό κοινοβούλιο με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον νωρίτερα την Τετάρτη, τον παρότρυνε «….να είσαι ο Ενωτικός πρωθυπουργός που χρειαζόμαστε να είσαι. Το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας μας έχει προδώσει και μας έκανε να νιώθουμε σαν ξένοι στη χώρα μας !»
Το τελωνειακό «πρωτόκολλο» της Βόρειας Ιρλανδίας ήταν ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα όταν η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο διαπραγματεύθηκαν τη συμφωνία Brexit. Το Πρωτόκολλο δημιουργήθηκε για να εξασαφαλίσει ότι η πρόοδος που έχει σημειώσει ο λαός της Βόρειας Ιρλανδίας στα 22 χρόνια από τη Συμφωνία του Μπέλφαστ (Συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής») διασφαλίζεται στο μέλλον. Το Πρωτόκολλο αποτρέπει τη δημιουργία «σκληρών συνόρων» μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, επιτρέποντας με τον τρόπον αυτό την ομαλή λειτουργία της οικονομίας ολόκληρης της νήσου, αλλά και διαφυλάσσοντας τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (Συμφωνία του Μπέλφαστ) σε όλες τις διαστάσεις της
Η συμφωνία του Μπέλφαστ βασίζεται στην αρχή της συγκατάθεσης. Επικυρώθηκε με δημοψηφίσματα τόσο στη Βόρεια Ιρλανδία όσο και στην Ιρλανδία. Είναι δε ξεκάθαρη ότι οποιαδήποτε αλλαγή στη συνταγματική θέση της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν η πλειοψηφία στη Βόρεια Ιρλανδία συναινέσει σε οποιαδήποτε αλλαγή.
Η ζωτική σημασία της συναίνεσης αναγνωρίζεται στην πρόβλεψη ότι το πρωτόκολλο δεν εφαρμόζεται εάν οι πολιτικοί εκπρόσωποι της Βόρειας Ιρλανδίας καταλήξουν στο συμπέρασμα πως δεν είναι πλέον επιθυμητό. Η ενσωμάτωση «αναγνώρισης της συγκατάθεσης» στο Πρωτόκολλο ήταν απαραίτητη για την αποδοχή του από την Κυβέρνηση.
Επομένως, για να λειτουργήσει το Πρωτόκολλο, πρέπει να σέβεται τις ανάγκες όλων των κατοίκων της Βόρειας Ιρλανδίας, να σέβεται το γεγονός ότι η Βόρεια Ιρλανδία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τελωνειακής επικρατείας του Ηνωμένου Βασιλείου και να σέβεται την ανάγκη να επιδρά όσο το δυνατόν ελαφρότερα στην καθημερινή ζωή της Βόρειας Ιρλανδίας. Αν υπάρξουν ορισμένες νέες διοικητικές απαιτήσεις, αυτές οι διαδικασίες θα απλοποιηθούν στο μέγιστο βαθμό. Όπως επεσήμανε ο διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γιά το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ, οι διαδικασίες του Πρωτοκόλλου έπρεπε να είναι «… όσο το δυνατόν ευκολότερες και όχι υπερβολικά επαχθείς, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις. Επισημαίνεται πως η οικονομία της Βόρειας Ιρλανδίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Υποβάλλοντας τους εμπόρους σε περιττά και δυσανάλογα βάρη, ιδίως καθώς παλεύουν με τις οικονομικές συνέπειες της COVID-19, δεν θα εξυπηρετούσαμε τα συμφέροντα του λαού της Βόρειας Ιρλανδίας για τους οποίους σχεδιάστηκε το Πρωτόκολλο».
Και στο ίδιο το κείμενο του πρωτοκόλλου είναι σαφές ότι η εφαρμογή του «πρέπει να επηρεάζει όσο το δυνατόν λιγότερο την καθημερινή ζωή των κοινοτήτων». Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η σαφής πλειοψηφία του εμπορίου της Βόρειας Ιρλανδίας είναι με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, η διασφάλιση της ελεύθερης ροής αγαθών στην εσωτερική αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της Βόρειας Ιρλανδίας.
Βεβαίως το πρωτόκολλο στοχεύει να προστατεύει τα συμφέροντα του λαού και της οικονομίας της Βόρειας Ιρλανδίας, να διασφαλίσει την αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς του Ηνωμένου Βασιλείου, να παρέχει την κατάλληλη προστασία στην ενιαία αγορά της ΕΕ και να υποστηρίζει τα δικαιώματα όλων των πολιτών της Βόρειας Ιρλανδίας.
Επίσης το Πρωτόκολλο διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρχουν δασμοί για εμπορεύματα που παραμένουν στο «τελωνειακό έδαφος» του Ηνωμένου Βασιλείου και ότι θα εκπληρώνονται οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων πλευρών χωρίς την ανάγκη για νέα τελωνειακή υποδομή στη Βόρεια Ιρλανδία και, τέλος, εγγυάται ότι οι επιχειρήσεις της Βόρειας Ιρλανδίας επωφελούνται από τους χαμηλότερους δασμούς που παρέχονται μέσω των νέων Συμφωνιών Ελευθέρων Συναλλαγών με τρίτες χώρες.
Από την πλευρά του, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αντί να συνδράμει στην ύφεση επέκρινε την ΕΕ κατά τη διάρκεια του συνοριακού συμβάντος του περασμένου Σαββατοκύριακου, με το εμβόλιο. Απείλησε να αναστείλει μέρος της συνθήκης για το Brexit εάν η ΕΕ αρνηθεί τα βρετανικά αιτήματα να ξαναγραφούν οι κανόνες περί την Βόρεια Ιρλανδία, λέγοντας στους βουλευτές του : «Θα κάνουμε ό,τι πρέπει, είτε νομοθετικά είτε πράγματι, ενεργοποιώντας το άρθρο 16 σχετικά με την αναστολή του πρωτοκόλλου, ώστε να διασφαλίσουμε πως δεν θα υπάρξει εμπόδιο στη θάλασσα της Ιρλανδίας». Μάλιστα δε ο Τζόνσον, απηχώντας την άποψη του Υπουργού Γκόουβ, ισχυρίστηκε με επιθετική έπαρση ότι η Βρετανία έχει το ηθικό πλεονέκτημα, καθώς «…η Ευρώπη έθεσε σε κίνδυνο την ειρήνη. Είναι πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η ΕΕ φαίνεται να δημιουργεί αμφιβολίες για τη “Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής”, για τις αρχές της ειρηνευτικής διαδικασίας, δείχνοντας πως ζητά σύνορα που περνούν στο νησί της Ιρλανδίας».
Η Βόρεια Ιρλανδία ανέστειλε τους ελέγχους Brexit εν μέσω φόβων για την ασφάλεια για το λιμενικό προσωπικό. Η απόφαση ελήφθη αφού το συμβούλιο απέσυρε 12 υπαλλήλους στη Λάρνη της Βόρειας Ιρλανδίας μετά από αναφορές περί εναντίον τους «απειλητικής συμπεριφοράς». Η αστυνομία πραγματοποίησε εκτενή και λεπτομερή εκτίμηση επικινδυνότητας στο λιμάνι μετά από αυτές τις αναφορές.
Το υπουργείο Γεωργίας της Βόρειας Ιρλανδίας ανέφερε επισήμως επί του θέματος : «Οι έλεγχοι Brexit σε ζωικά παράγωγα και τρόφιμα που φθάνουν στα λιμάνια του Μπέλφαστ και του Λάρνε έχουν ανασταλεί εν μέσω φόβων για την ασφάλεια του προσωπικού.Η απόφαση ελήφθη μετά από μιαν άνοδο δυσοίωνης και απειλητικής συμπεριφορά τις τελευταίες εβδομάδες. Η κατάσταση θα επανεξεταστεί και εν τω μεταξύ πλήρεις έλεγχοι τεκμηρίωσης θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται ως συνήθως.»
Υπενθυμίζεται ότι το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας τέθηκε σε ισχύ την πρώτη Ιανουαρίου για να αποφευχθεί η δημιουργία συνόρων στο νησί της Ιρλανδίας, αλλά έκτοτε πολλοί απογοητεύθηκαν από το βάρος που επέφερε στις επιχειρήσεις η εφαρμογή του.
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες αυξήθηκαν ιδιαίτερα οι εντάσεις λόγω των ελέγχων σε εμπορεύματα που διασχίζουν τη Θάλασσα της Ιρλανδίας για τα σούπερ μάρκετ και τα καταστήματα με υπηρεσίες τροφίμων. Πολυάριθμα γκράφιτι που απειλούν αξιωματούχους έχουν εμφανιστεί σε αρκετές κοινότητες Διαμαρτυρομένων Ενωτικών Βορειο-Ιρλανδών.
Την περασμένη εβδομάδα, γκράφιτι εμφανίστηκε σε έναν τοίχο κοντά στο λιμάνι της Λαρν προειδοποιώντας ότι όλοι οι συνοριακοί αξιωματούχοι ήσαν πλέον τόχοι. Είναι επίσης ανησυχητικό ότι το λιμενικό προσωπικό ανέφερε πως είχαν εντοπιστεί άγνωστα άτομα που καταγράφουν τις λεπτομέρειες των πινακίδων κυκλοφορίας τους. Επίσης πριν από δύο ημέρες, η αστυνομία ξεκίνησε έρευνα για ένα γκράφιτι στο νότιο Μπέλφαστ, με ξεκάθαρη ονομαστική απειλή κατά του Λέο Έρικ Βάραντκαρ τέως πρωθυπουργού της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας αν «πάταγε το πόδι του στο Ώλστερ» (το οποίο είναι το κυρίαρχο οχυρό των στρατευμένων Ενωτικών Διαμαρτυρομένων).
Επισημαίνεται εδώ η λανθάνουσα ύπαρξη του «Νέο IRA», μιας οργάνωσης που απορρίπτει τη Συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» του 1998, (με την οποία ο IRA επέλεξε την πολιτική λύση από τον ένοπλο εθνικιστικό αγώνα, γεγονός που τερμάτισε τις διαβόητες «Ταραχές», που στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 3.700 ανθρώπους.
Κατά καιρούς έχουν σημειωθεί σποραδικά μόνο ξεσπάσματα βίας μετά τη Συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής», αλλά η κλιμακούμενη ένταση του τελευταίου διαστήματος προβληματίζει τις βρετανικές Αρχές, που θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει άσχημη συνέχεια. Κάποιοι πολιτικοί αναλυτές συνδέουν την ένταση που σοβεί ήδη, με τις εξελίξεις λόγω Brexit. Τα δρώμενα μετά το Brexit αντανακλούν εμμέσως αλλά σαφώς και στην Ιρλανδία και στο μέλλον της, οπότε είναι πιθανό να αναθερμανθούν τα πάθη, ιδίως στην ευρύτερη παασυνοριακή περιοχή.
Μάλλον οι βρετανοί Συντηρητικοί (γιά πολλοστή φορά) δεν αντιλαμβάνονται ως όφειλαν τι ακριβώς συμβαίνει στην Βόρεια Ιρλανδία και ποιές επιπτώσεις μπορεί να επιφέρει η τριβή με την ΕΕ και η εκεί ακολουθούμενη πολιτική. Οι εκφραστές μιας άνετης και ψυχρά αδιάφορης, βρετανικής «μετα-αυτοκρατορικής» πολιτικής θεωρούν -πιθανώς λανθασμένα- δεδομένη την ειρήνη που επετεύχθη μετά τη Συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» και επίσης αντιμετωπίζουν με συγκαλυμμένα απαξιωτικό τρόπο την ανάγκη συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Συγκρότημα, από το οποίο μόλις αποχώρησαν. Η νοοτροπία του «Rule Britannia ! rule the waves» όσο παραδοσιακά ρομαντική κι αν ακούγεται, δεν έχει χώρο στον αιώνα μας. Μάλλον εξέπνευσε μετά τον πόλεμο των Φώκλαντς.
Α. Κωνσταντίνου
Την αποκλειστική ευθύνη για τις απόψεις που δηλώνονται φέρει ο Ευρωβουλευτής. Οι απόψεις αυτές δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
, νέα ανοίκεια και ιδιαζόντως «απρεπής» συμπεριφορά τους έναντι της ΕΕ ήλθε στο προσκήνιο : Η Βρετανία ζήτησε από την ΕΕ χαλαρούς τελωνειακούς κανόνες για τη Βόρεια Ιρλανδία, εν μέσω απειλών για αναστολή μέρους της συμφωνίας Brexit.){kind=link}